بند کمال‌خان که بر روی رودخانه هیرمند ساخته شده بود توسط رئیس جمهور افغانستان افتتاح شد. بند کمال‌خان یکی از پروژه‌های مهم کنترل آب در افغانستان است که در ولایت نیمروز بالای رود هیرمند قرار دارد. ایجاد این بند می تواند آب ورودی به جغرافیای ایران را به طرز چشمگیری کاهش دهد.
به گزارش رصد بلوچستان به نقل از کمپین فعالین بلوچ، روز چهارشنبه ۴ فروردین ماه ۱۴۰۰، “اشرف غنی” رئیس جمهور افغانستان به همراه معاونین خود، رسما بند کمال‌خان را افتتاح کرد. این بند در ۱۸ کیلومتری جنوب شهر #زرنج ولایت #نیمروز، در مسیر رودخانه #هیرمند ساخته شده که از کوه‌های افغانستان سرچشمه گرفته و به دریاچه #هامون؛ دریاچه‌ای مشترک میان افغانستان و ایران سرازیر می‌شود.
رودخانه ی هیرمند بزرگترین و مهمترین رودخانه افغانستان است که از شرق، وارد خاک ایران شده و به رود پریان و تالاب هامون می ریزد.
با توجه به انتخاب “ارزش آب” به عنوان شعار سال جاری روز جهانی آب، مقامات افغانستان مدیریت آب را در اولویت قرار دادند و در این راستا بند کمال‌خان را بر روی رودخانه هیرمند ایجاد کردند.
از زمان جدایی هرات از ایران، وابستگی دشت سیستان به آب هیرمند، همواره منشأ اختلاف دو کشور بوده است. در آخرین معاهده ای که در سال ۱۳۵۱ بین ایران و افغانستان منعقد شد حق‌آبه ایران ۲۶ متر مکعب در ثانیه در نظر گرفته شد که حدود ۸۲۰ هزار متر مکعب در سال است. این درحالی است که بنابر گزارش مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی در سال ۸۴ میزان نیاز منطقه سیستان به آب اعم از شرب، صنعتی، خدماتی، تولیدی و کشاورزی در طول یک سال در حدود ۸/۱ تا ۲ میلیارد متر مکعب است.
در این گزارش تأکید شده است: «برای جوابگویی به نیازها و رعایت حقوق مسلم مردم منطقه سیستان باید معاهده جدیدی مطابق با حقوق عرف بین‌الملل در خصوص رودهای مرزی تهیه، تدوین و جایگزین معاهده فعلی شود.» هرچند این پیشنهاد با توجه به حساسیت موضوع هرگز به طور رسمی توسط تیم سیاست خارجی ایران دنبال نشد و آنچه در این سالها بر آن تاکید شده است اجرای تمام و کمال معاهده ۱۳۵۱ از سوی افغانستان و تضمین حقابه ایران بنا بر توافق صورت گرفته است.
ایجاد کارگروه مشترک ایران و افغانستان برای احیای تالاب هامون علاوه بر زنده نگه داشتن این تالاب، می تواند از بیابانی شدن زیستگاه تاریخی سیستان جلوگیری کند.
خشکسالی و کمبود آب در شمال استان هم از لحاظ زیست محیطی و هم از نظر اقتصادی- اجتماعی به این سرزمین تاریخی صدمه زده است. محیط زیست تشنه از کاهش بارش و فرسایش خاک به تدریج خالی از مواد آلی و پوک شده است. گونه های نادر جانداران و تنوع زیستی منطقه به دنبال خشک شدن تالاب هامون در معرض نابودی هستند.
نرسیدن آب کافی به شمال استان سبب خشک شدن زمین های این منطقه، از بین رفتن کشاورزی و دامداری، گسترش بیکاری و فقر، افزایش طوفان های شن و ریزگردها، گسترش بیماری های تنفسی و چشمی ناشی از گرد و غبار و کوچ شهروندان خواهد شد.
