۲۳ آبان مصادف با ۱۳ نوامبر روز شهدای بلوچستان است.
به گزارش رصد بلوچستان، نیروهای استعمار انگلیس و همپیمانان آن در تاریخ ۱۳ نوامبر سال ۱۸۳۹ میلادی بر بلوچستان حمله کرده، آن را به سه قسمت تقسیم و به اشغال خود درآورند.
نیروهای استعمار انگلیس پس از سال ها تلاش و کشمکش با حکومت مستقل بلوچستان در سال ۱۸۳۹ میلادی به مرکز بلوچستان حمله کرده و کلات را در ۱۳ نوامبر همان سال به دنبال جنگی خونین که صدها تن از رزمندگان بلوچ کشته شدند، به تصرف خود درآورند.
در این جنگ که به صورت نابرابر رخ داد و بلوچستان به استعمار کشیده شد “میرمحراب خان” و مدافعان کلات با جانفشانی و ایثار در مقابل اشغالگران انگلیس مقاومت کرده و کشته شدند.
استعمار انگلیس با همکاری حکومت های ناصرالدین شاه قاجار و عبدالرحمن خان پٹان در سال های ۱۸۷۱ و ۱۸۹۳ میلادی اقدام به تقسیم بلوچستان به سه قسمت به بهانه محافظت از هندوستان از روسیه کردند.
پس از ۱۳ نوامبر مصادف با ۲۳ آبان ماه و کشته شدن میر محراب خان و مدافعان کلات، مبارزان بلوچ از میناب تا شال (کویٹه) و از گوادر تا نیمروز برای تحقق آرمان های ملی و خروج اشغالگران انگلیسی و بیگانگان به پا خواسته که در این راستا ده ها هزار تن از آن ها با فدا کردن جان و مال خود به تاریخ پرافتخار بلوچستان پیوستند.
مبارزات استقلال طلبانه و ملی از سال ۱۸۳۹ میلادی در بلوچستان آغاز شد که همچنان توسط فرزندان بلوچستان با روش های گوناگون در جریان است.
